Op zoek naar oorsprong van ruimtestraling

 

Leidsch Dagblad, woensdag 13 oktober 2004

 

De leerlingen bouwden de meetapparatuur op het dak van het Da Vinci gedeeltelijk zelf.

 

Foto: Hielco Kuipers

door Ben Zwirs

 

Leiden: Op het dak vanhet Leidse Da Vinci College zijni gisteren twee detectoren geplaatst die kosmische straling moeten meten. Samen met studenten van de Universiteit Leiden zoeken de 6-vwo'ers van het Da Vinci aan de Kagerstraat 7 naar de grootte en de oorsprong van de ruimtestraling. Docent Bart Vrijdaghs van het Da Vinci en de universiteit is enthousiast "Er is weinig bekend over kosmische deeltjes met hoge energie" zegt hij. "Niemand weet waar ze vandaan komen. Als ik mijn leerlingen vertel dat ze voortdurend dwars door je heen schieten, zijn ze meestal direct geinteresseerd." Kosmische straling bestaat uit deeltjes die vanuit het heelal onze dampkring binnenkomen. Ze botsen met de atoomkernen van de deeltjes in onze atmosfeer. Die komen vervolgens in beweging en botsen tegen andere atomen. Zo ontstaat er een lawine van deeltjes die in een groot gebied het aardoppervlak raken. Het is de bedoeling dat de detectoren dit gaan meten. Leerlingen Koen Mostert (17) en Kirsten Boorsma (18) bouwden de meetapparatuur gedeeltelijk zelf. Zij vinden het geweldig om aan het project deel te nemen." We zijn bezig met een echt onderzoek, dat motiveert enorm", zegt Koen. Ook voor Kirsten is het de wetenschap die haar trekt. "Ik heb helemaal niet het idee dat ik bezig ben met iets voor school", zegt ze. "In de toekomst wil ik verder in de beta-wetenschap." Het Da Vinci College plaatste de detectoren in verband met het HiSparc-project. Middelbare scholen vormen samen met wetenschappelijke instellingen een netwerk om kosmische straling te meten. In onder meer Utrecht en Amsterdam startte het experiment al, maar de middelbare school heeft in Leiden de primeur. Binnenkort plaatst ook het Stedelijk Gymnasium detectoren op het dak. Daarnaast is in onder meer Alphen aan den Rijn belangstelling voor HiSparc. Toch valt het niet mee om scholen te vinden die mee willen doen, zegt Vrijdaghs. "Er zijn enthousiaste leraren nodig die zich erop willen storten. Daarnaast moeten de onderwijsinstellingen meebetalen aan het project. Dat houdt ze vaak tegen." Eerder dit jaar won het HiSparc project de Altran Foundation Award 2004. De deelnemers krijgen de prijs ter waarde van een miljoen euro in de vorm van advies en technische ondersteuning. De jury koos het project uit 126 Europese en Amerikaanse projecten. "Dat is een hoop geld", zegt Vrijdaghs. "Het geeft wel aan dat we met iets bijzonders bezig zijn."